در بخش اول اين مقاله،  پروتکل TCP/IP بهمراه لايه های آن معرفی گرديد . در  بخش دوم ، به بررسی  برخی از پروتکل های مهم موجود در پشته TCP/IP  اشاره گرديد . در اين بخش ، به  بررسی  برنامه ها و ابزارهای کمکی موجود  در رابطه با پروتکل TCP/IP  ، خواهيم پرداخت .
نسخه TCP/IP پياد ه سازی شده در ويندوز، بهمراه خود مجموعه ای از برنامه های کاربردی را ارائه نموده است . با استفاده از برنامه های فوق ، امکان اجرای ويندوز 2000 بر روی يک کامپيوتر بمنظور دستيابی به مجموعه ای گسترده از اطلاعات موجود در يک شبکه ، وجود خواهد داشت . ويندوز 2000 ، سه گروه عمده از ابزارهای مبتنی بر TCP/IP را ارائه می نمايد : برنامه های عيب يابی ، برنامه های ارتباطی و نرم افزارهای سمت سرويس دهنده .
 در ادامه به تشريح امکانات موجود در هر گروه خواهيم پرداخت .

برنامه های عيب يابی
برنامه های عيب يابی ، امکان  تشخيص و برطرف نمودن مسائل مرتبط با شبکه را برای کاربران فراهم می نمايند. برخی از اين ابزارها  عبارتند از :

• ARP . برنامه فوق ، Cache مربوط به ARP) Addreee Resolution Protocol)   را نمايش و امکان اصلاح آن را فراهم می نمايد . بمنظور استفاده از برنامه فوق ، کافی است  ARP -a را در خط دستور تايپ و در ادامه جدول  مربوط به ARP Cache ، نمايش داده می شود. با استفاده از برنامه فوق می توان يک Entry  ايستا را به جدول مربوطه اضافه ( arp  -s  157.55.85.212  00-aa-00-62-c6-09 ) ، و يا اقدام به حذف يک host از جدول نمود (  arp -d  ) .

• Hostname . برنامه فوق ، نام کامپيوتر ميزبان را نمايش می دهد . برای استفاده از برنامه فوق ، کافی است Hostname را در خط دستور ، تايپ و نام کامپيوتر خود را مشاهده نمود.

• IPConfig . برنامه فوق ، پيکربندی جاری پروتکل TCP/IP را نمايش ( آدرس IP  ، آدرس فيزيکی ، نام کامپيوتر و ...  ) و امکان بهنگام سازی آن را فراهم می نمايد. بمنظور آشنائی با پتانسيل های برنامه فوق ، ipcongig/help را در خط دستور تايپ تا با  عملکرد اين برنامه و سوئيچ های مربوطه آشنا گرديد .

• Nbtstat . برنامه فوق ، جدول محلی اسامی NetBIOS  را نمايش می دهد .جدول فوق ، شامل ليستی از اسامی کامپيوتر ها  بهمراه  IP مربوطه است (  mapping )

• Netstat . برنامه فوق ، اطلاعات مربوط به جلسه کاری (Session)  پروتکل TCP/IP  را نمايش می دهد .

• Ping . برنامه فوق ، پيکربندی و ارتباط مبتنی بر IP بين دو کامپيوتر را بررسی و تست می نمايد. Ping يک درخواست ICMP را از کامپيوتر مبداء ارسال و کامپيوتر مقصد از طريق يک پاسخ ICMP به آن جواب خواهد داد .بمنظور تست ارتباط با استفاده از يک آدرس IP  و يا نام يک کامپيوتر ، فرمان [ PING [IP_Address or Computer_Name  را تايپ نمائيد. بمنظور تست پيکربندی TCP/IP بر روی کامپيوتر خود ، از Local  Loopback  استفاده نمائيد . Local  loopback  ، شامل آدرس  127.0.0.1 است. ( Ping 127.0.0.1 )

• Tracert . برنامه فوق ، رديابی يک بسته اطلاعاتی تا رسيدن به مقصد مورد نظر را انجام می دهد .

برنامه های ارتباطی
برنامه های  فوق ، امکان ارتباط  با مجموعه وسيعی از سيستم های مبتنی بر ويندوز و يا غيرويندوز نظير سيستم های يوينيکس ، را در اختيار کاربران قرار می دهند . با اينکه اين نوع از برنامه ها امکان ارسال سريع اطلاعات را فراهم می نمايند ولی با توجه به ماهيت ارسال اطلاعات توسط آنان ( تمامی اطلاعات شامل اطلاعات مربوط به تائيد اعتبار و هويت کاربران بصورت متن شفاف ارسال می گردد ) ، می بايست دقت لازم صورت پذيرد .موارد زير نمونه هائی از برنامه های ارتباطی می باشند : 

• FTP . برنامه فوق،  با استفاده از پروتکل TCP ، اقدام به ارسال فايل بين ويندوز 2000 و کامپيوترهائی که بر روی  آنان نرم افزار سرويس دهنده FTP نصب شده است ، می نمايد .

• Telnet . برنامه فوق ، امکان ارتباط از راه دور به منابع شبکه موجود در کامپيوترهائی که سرويس دهنده Telnet  بر روی آنان نصب شده است  را فراهم می نمايد .

• Tftp . برنامه فوق از پروتکل UDP ، برای ارسال فايل های کوچک بين ويندوز 2000 و کامپيوترهائی که بر روی آنان سرويس دهنده TFTP)Trivial File Transfer Protocol )  نصب شده است را فراهم می نمايد.

نرم افزارهای سمت سرويس دهنده
اين نوع نرم افزارها امکان چاپ و انتشار سرويس ها را برای سرويس گيرندگان مبتنی بر TCP/IP در ويندوز 2000 ، فراهم می نمايد.

• سرويس چاپ TCP/IP . برنامه فوق ، سرويس استاندارد چاپ TCP/IP را ارائه می نمايد. سرويس فوق ، امکان ارسال چاپ را برای  کامپيوترهائی که بر روی آنان سيستم های عاملی بجز ويندوز 2000 نصب شده باشد ، به  چاپگر های متصل شده به يک کامپيوتر مبتنی بر ويندوز 2000 ، فراهم می نمايد .

• سرويس های اطلاعاتی اينترنت (IIS) .  برنامه IIS ، نرم افزارهای سرويس دهنده  متعددی نظير وب ، اخبار ، پست الکترونيکی  و ارسال فايل مبتنی بر TCP/IP  را در اختيار قرار می دهد. IIS  ، در سيستم هائی که از نسخه های Server ويندوز 2000 استفاده می نمايند ، بصورت پيش فرض نصب می گردد . پيشنهاد می گردد در صورتيکه به عملکرد اين برنامه نيازی وجود ندارد ، اقدام به حذف (Uninstall )  آن از روی سيستم نمود .

مثال
مثال 1 - هدف : استفاده از برنامه  Ping بمنظور اطمينان از صحت عملکرد پروتکل TCP/IP

• مرحله يک : بعنوان يک کاربر مجاز ، به شبکه وارد شويد .
• مرحله دو  : گزينه Command Prompt را از مسير  Start | Programs | Accessories  انتخاب نمائيد. 
• مرحله سه :  دستور Ping 127.0.0.1 را در پنجره مربوطه تايپ نمائيد .

نتايج : پس از انجام مراحل فوق ، نتايج زير می بايست نشان داده شود :

• نتيجه يک : می بايست چهار بسته اطلاعاتی ارسال و چهار بسته اطلاعاتی دريافت و هيچگونه بسته اطلاعاتی  گم نگردد . در غير اينصورت در رابطه با نصب TCP/IP مشکلاتی وجود دارد .
• نتيجه دو  : در صورتيکه چهار بسته اطلاعاتی ارسال و دريافت گردد ، نشاندهنده صحت عملکرد و نصب پروتکل TCP/IP است .

مثال 2 -  هدف : استفاده از برنامه های  Ping  و Hostname بمنظور صحت عملکرد TCP/IP

• مرحله يک : بعنوان يک کاربر مجاز ، به شبکه وارد شويد .
• مرحله دو  : گزينه Command Prompt را از مسير  Start | Programs | Accessories  انتخاب نمائيد.
• مرحله سه : در پنجره مربوطه ، دستور hostname را تايپ نمائيد.
• مرحله چهارم :  در پنجره مربوطه ، دستور Ping  Computer_Name  را تايپ نمائيد . نام کامپيوتر ، مقدار برگردانده شده در اثر اجرای فرمان hostname است .

نتايج : پس از انجام مراحل فوق ، نتايج زير می بايست نشان داده شود :

• نتيجه يک : نام کامپيوتر (  در اين رابطه هر کامپيوتر دارای نام اختصاصی مربوط به خود خواهد بود )  
• نتيجه دو  : آدرس IP کامپيوتر ( در اين رابطه هر کامپيوتر دارای آدرس IP مربوط به خود خواهد بود )

در بخش چهارم اين مقاله به بررسی ، Name Resoulation  ، خواهيم پرداخت .